Ung thư vú: Nguyên nhân, biến chứng, cách phòng tránh

Ung thư vú là tình trạng các tế bào vú đột biến và trở thành tế bào ung thư nhân lên, từ đó hình thành khối u. Ung thư vú thường ảnh hưởng đến phụ nữ từ 50 tuổi trở lên nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến nam giới cũng như phụ nữ trẻ hơn. Bác sĩ có thể điều trị ung thư vú bằng biện pháp phẫu thuật để cắt bỏ khối u hoặc điều trị để tiêu diệt tế bào ung thư.

Ung thư vú là gì?

Ung thư vú là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ảnh hưởng đến phụ nữ. Bệnh xảy ra khi các tế bào ung thư trong mô vú phát triển bất thường và hình thành các khối u. Khoảng 80% trường hợp ung thư vú có tính xâm lấn, nghĩa là khối u có thể lan từ vú sang các bộ phận khác của cơ thể.

Ung thư thường ảnh hưởng đến phụ nữ từ 50 tuổi trở lên, nhưng cũng có thể xuất hiện ở những người dưới 50 tuổi. Ngoài ra, nam giới cũng có thể mắc ung thư vú.

Các loại ung thư vú

Các chuyên gia y tế phân loại ung thư vú thành nhiều loại khác nhau để lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả nhất với ít tác dụng phụ nhất. Dưới đây là các loại phổ biến:

• Ung thư biểu mô ống dẫn xâm lấn (IDC): Đây là loại ung thư vú phổ biến nhất, bắt đầu trong ống dẫn sữa và lan sang mô vú xung quanh.
• Ung thư biểu mô tiểu thùy (Lobular breast cancer): Bệnh phát triển từ các tuyến sản xuất sữa (tiểu thùy) trong vú và thường lan sang các mô xung quanh.
• Ung thư biểu mô ống dẫn tại chỗ (DCIS): Tương tự IDC, loại ung thư này cũng bắt đầu trong ống dẫn sữa, nhưng không lan ra ngoài khu vực này.

Các loại ung thư vú ít phổ biến hơn:

• Ung thư vú bộ ba âm tính (TNBC): Loại ung thư này có tính xâm lấn cao và phát triển nhanh hơn các dạng ung thư vú khác.
• Ung thư vú viêm (IBC): Một loại ung thư hiếm gặp và phát triển nhanh, thường có biểu hiện giống như phát ban trên da của vú.
• Bệnh Paget ở vú: Ảnh hưởng đến da của núm vú, có thể gây tổn thương giống như phát ban. Loại ung thư này chiếm chưa đến 4% tổng số ca ung thư vú.

Các phân loại ung thư vú

Các chuyên gia y tế phân loại ung thư vú dựa trên tình trạng thụ thể tế bào. Thụ thể là các phân tử protein nằm trong hoặc trên bề mặt tế bào, có khả năng liên kết với một số chất trong máu, bao gồm hormone estrogen và progesterone. Hai hormone này có thể kích thích sự phát triển của tế bào ung thư. Việc xác định ung thư vú có thụ thể estrogen hoặc progesterone giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Các phân loại chính:

• Ung thư vú ER dương tính (ER+): Có thụ thể estrogen, bị ảnh hưởng bởi hormone này.
• Ung thư vú PR dương tính (PR+): Có thụ thể progesterone, phát triển dưới tác động của hormone này.
• Ung thư vú HR dương tính (HR+): Có cả thụ thể estrogen và progesterone, dễ bị ảnh hưởng bởi hormone.
• Ung thư vú HR âm tính (HR-): Không có thụ thể estrogen hoặc progesterone.
• Ung thư vú HER2 dương tính (HER2+): Có mức protein HER2 cao hơn bình thường, thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của tế bào ung thư. Khoảng 15% – 20% trường hợp ung thư vú thuộc nhóm này.

Việc xác định phân loại ung thư vú rất quan trọng trong quá trình điều trị, giúp bác sĩ chọn lựa liệu pháp phù hợp nhất.

Nguyên nhân gây bệnh

Các chuyên gia xác định rằng ung thư vú xảy ra khi các tế bào vú đột biến, trở thành tế bào ung thư và phát triển thành khối u. Mặc dù chưa biết chính xác nguyên nhân gây ra sự biến đổi này, nghiên cứu cho thấy có nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Tuổi tác: Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn nhiều so với nam giới.
• Tiền sử gia đình: Nếu bố mẹ, anh chị em ruột, con cái hoặc người thân gần mắc ung thư vú, nguy cơ mắc bệnh của bạn cũng tăng lên.
• Yếu tố di truyền: Khoảng 15% trường hợp ung thư vú liên quan đến đột biến gen di truyền, phổ biến nhất là gen BRCA1 và BRCA2.
• Hút thuốc lá: Sử dụng thuốc lá có liên quan đến nhiều loại ung thư, trong đó có ung thư vú.
• Sử dụng đồ uống có cồn: Nghiên cứu cho thấy tiêu thụ rượu bia làm tăng nguy cơ ung thư vú.
• Béo phì: Thừa cân có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố, làm tăng khả năng phát triển ung thư vú.
• Tiếp xúc với bức xạ: Nếu từng điều trị xạ trị (đặc biệt ở vùng đầu, cổ hoặc ngực), nguy cơ mắc ung thư vú có thể tăng lên.

Biến chứng nguy hiểm

Ung thư vú có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến:

• Di căn sang các bộ phận khác: Ung thư có thể lan sang các cơ quan khác như xương, phổi, gan và não, gây khó khăn trong việc điều trị và làm tăng nguy cơ tử vong.
• Đau mạn tính: Một số bệnh nhân có thể bị đau kéo dài, đặc biệt nếu ung thư đã di căn hoặc ảnh hưởng đến dây thần kinh xung quanh.
• Phù bạch huyết (Lymphedema): Phẫu thuật hoặc xạ trị có thể ảnh hưởng đến hệ bạch huyết, gây sưng đau ở cánh tay, đặc biệt là sau khi cắt bỏ hạch bạch huyết.
• Ảnh hưởng đến nội tiết tố: Một số phương pháp điều trị, như liệu pháp hormone, có thể gây mất cân bằng nội tiết tố, dẫn đến mệt mỏi, thay đổi tâm trạng và các vấn đề về xương.
• Biến chứng về tâm lý: Người mắc ung thư vú thường đối mặt với lo âu, trầm cảm và các vấn đề về sức khỏe tinh thần do ảnh hưởng của bệnh và quá trình điều trị.
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Một số phương pháp điều trị như hóa trị có thể làm giảm khả năng sinh sản hoặc gây mãn kinh sớm.

Kiểm tra và chẩn đoán

Chẩn đoán ung thư vú

Bác sĩ có thể thực hiện khám lâm sàng hoặc yêu cầu chụp X-quang tuyến vú (mammogram) để kiểm tra dấu hiệu ung thư vú. Tuy nhiên, để xác định chính xác bệnh, chuyên gia cũng thường sử dụng các xét nghiệm sau:

• Siêu âm vú (Breast ultrasound) giúp kiểm tra các khối u hoặc bất thường bên trong mô vú.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) vú để có hình ảnh chi tiết về cấu trúc bên trong vú.
• Sinh thiết vú (Breast biopsy) lấy mẫu mô vú để phân tích, xác định sự hiện diện của tế bào ung thư.
• Xét nghiệm miễn dịch mô hóa (Immunohistochemistry test) kiểm tra sự tồn tại của các thụ thể hormone, giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
• Xét nghiệm di truyền (Genetic tests) xác định đột biến gen như BRCA1 và BRCA2, có liên quan đến nguy cơ ung thư vú di truyền.

Các giai đoạn của ung thư vú

Các chuyên gia y tế sử dụng hệ thống phân loại giai đoạn ung thư để lập kế hoạch điều trị và dự đoán tiên lượng sau điều trị. Việc phân giai đoạn dựa trên các yếu tố như loại ung thư, kích thước khối u, vị trí và mức độ lan rộng của tế bào ung thư. Dưới đây là các giai đoạn của ung thư vú:

• Giai đoạn 0: Bệnh chưa xâm lấn, nghĩa là tế bào ung thư vẫn nằm trong ống dẫn sữa và chưa lan sang các phần khác của vú.
• Giai đoạn I: Tế bào ung thư đã xuất hiện trong mô vú lân cận, nhưng vẫn ở mức độ sớm.
• Giai đoạn II: Các tế bào ung thư hình thành khối u có kích thước dưới 2 cm và đã lan đến các hạch bạch huyết dưới cánh tay, hoặc khối u lớn hơn 5 cm nhưng chưa lan đến hạch bạch huyết. Khối u ở giai đoạn này có thể có kích thước từ 2 đến 5 cm, có thể ảnh hưởng hoặc không ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết gần đó.
• Giai đoạn III: Ung thư đã lan vào mô vú xung quanh và hạch bạch huyết, thường được gọi là ung thư vú tiến triển tại chỗ.
• Giai đoạn IV: Ung thư đã di căn từ vú sang xương, gan, phổi hoặc não, làm cho việc điều trị trở nên phức tạp hơn.

Biện pháp phòng ngừa bệnh

Không thể ngăn ngừa hoàn toàn ung thư vú, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách duy trì lối sống lành mạnh. Ngoài ra, việc khám vú định kỳ và chụp X-quang tuyến vú (mammogram) giúp phát hiện sớm ung thư khi còn dễ điều trị.

Cách giảm nguy cơ ung thư vú:

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), phụ nữ có thể áp dụng những biện pháp sau để giảm rủi ro:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Hãy tham khảo bác sĩ để có kế hoạch kiểm soát cân nặng phù hợp.
• Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn giàu rau củ, trái cây, thực phẩm giàu canxi và protein nạc có thể giúp giảm nguy cơ. Tránh thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn cũng là một cách bảo vệ sức khỏe.
• Tăng cường vận động: Nghiên cứu cho thấy tập thể dục thường xuyên giúp giảm nguy cơ ung thư vú.
• Hạn chế sử dụng rượu bia: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng rượu bia có liên quan đến ung thư vú. Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ khuyến nghị phụ nữ chỉ nên uống tối đa một ly mỗi ngày.
• Tầm soát định kỳ: Chụp X-quang tuyến vú có thể giúp phát hiện khối u nhỏ trước khi chúng gây ra triệu chứng.
• Tự kiểm tra vú: Kiểm tra vú thường xuyên giúp nhận biết những thay đổi bất thường sớm nhất có thể.

Đối với những người có nguy cơ cao

Một số phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn do tiền sử gia đình hoặc đột biến gen di truyền. Nếu thuộc nhóm này, bạn có thể cân nhắc:

• Xét nghiệm di truyền để kiểm tra gen.
• Dùng thuốc giảm nguy cơ như tamoxifen, raloxifene hoặc chất ức chế aromatase.
• Phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú dự phòng (prophylactic mastectomy).
• Kiểm tra sức khỏe thường xuyên hơn, đặc biệt nếu bạn dưới 40 tuổi và thuộc nhóm nguy cơ cao.

Ung thư vú là một căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phát hiện sớm và điều trị hiệu quả nếu được tầm soát đúng cách. Việc duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và nhận biết các yếu tố nguy cơ có thể giúp giảm thiểu rủi ro mắc bệnh. Chủ động bảo vệ sức khỏe không chỉ mang lại sự an tâm mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.

>>> Xem thêm: Tầm soát Toàn diện