Mất ngủ tiền mãn kinh: Nguyên nhân và cách khắc phục

Mất ngủ tiền mãn kinh là một vấn đề phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ trong số những ảnh hưởng đáng kể mà giai đoạn này mang lại. Tình trạng này không chỉ làm suy giảm chất lượng cuộc sống mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của phụ nữ. 

Vậy mất ngủ tiền mãn kinh là gì, nguyên nhân do đâu, và liệu pháp điều trị hiệu quả nào có thể giúp cải thiện giấc ngủ? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có được câu trả lời để tìm lại sự cân bằng và chất lượng cuộc sống.

Mất ngủ tiền mãn kinh là gì?

Mất ngủ là một triệu chứng phổ biến của mãn kinh. Một số cách để cải thiện giấc ngủ bao gồm ăn tối sớm, duy trì thói quen ngủ lành mạnh, tạo môi trường ngủ tốt hơn và sử dụng một số loại thuốc.

Mất ngủ là một rối loạn giấc ngủ khiến bạn không thể ngủ đủ giấc. Nó thường được chia thành hai loại:

• Mất ngủ mãn tính: Xảy ra ít nhất 3 ngày mỗi tuần trong ít nhất 3 tháng.
• Mất ngủ ngắn hạn: Xảy ra trong thời gian dưới 3 tháng.

Có tới 60% phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh gặp phải một dạng mất ngủ nào đó. Một số người khó đi vào giấc ngủ, trong khi những người khác lại khó duy trì giấc ngủ. Theo một bài đánh giá năm 2018, thức giấc vào ban đêm là rối loạn giấc ngủ thường gặp nhất ở những người trong giai đoạn mãn kinh.

Mãn kinh ảnh hưởng đến giấc ngủ như thế nào?

Mãn kinh được xác định khi bạn không có kinh nguyệt trong một năm. Trong giai đoạn tiền mãn kinh, buồng trứng bắt đầu sản xuất ít hơn các hormone quan trọng như estrogen và progesterone. Khi mức hormone này giảm, bạn có thể gặp các triệu chứng về hormone, thể chất và cảm xúc. Mãn kinh có thể ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ của bạn ở ba khía cạnh chính:

Bốc hỏa

Bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm là các triệu chứng vận mạch phổ biến trong mãn kinh, có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Sự dao động hormone khiến bạn cảm thấy nhiệt độ cơ thể tăng giảm đột ngột. Thực chất, bạn đang trải qua sự gia tăng adrenaline do sự giảm nhanh chóng của hormone. Điều này khiến cơ thể khó hồi phục, làm bạn khó quay lại giấc ngủ.

Thay đổi hormone

Sự thay đổi hormone trong mãn kinh cũng ảnh hưởng đến thói quen ngủ. Một bài đánh giá năm 2021 cho thấy sự giảm estrogen làm giảm chất lượng giấc ngủ. Tương tự, sự suy giảm progesterone – một hormone giúp ngủ sâu – cũng liên quan đến các vấn đề giấc ngủ.

Thuốc

Các thay đổi hóa học và hormone tự nhiên không phải là yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến giấc ngủ; các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng bạn sử dụng cũng có thể gây tác động. Nghiên cứu năm 2016 cho thấy một số loại thuốc ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương trong giai đoạn tiền mãn kinh có thể làm suy giảm giấc ngủ trong mãn kinh.

Điều trị mất ngủ tiền mãn kinh

Có nhiều phương pháp điều trị mất ngủ, bao gồm thuốc kê đơn, liệu pháp và các biện pháp tự nhiên. Kế hoạch điều trị phụ thuộc vào:

• Loại mất ngủ (ngắn hạn hay mãn tính).
• Các vấn đề sức khỏe tâm thần kèm theo (nếu có).

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)

CBT là phương pháp điều trị hàng đầu cho chứng mất ngủ mãn tính và đặc biệt hiệu quả đối với mất ngủ tiền mãn kinh. Phương pháp này giúp bạn nhận ra các mô hình suy nghĩ, hành vi tiêu cực ảnh hưởng đến giấc ngủ và phát triển chiến lược đối phó.

Liệu pháp hormone thay thế (HRT)

Liệu pháp hormone thay thế (HRT) giúp bổ sung estrogen và progesterone để giảm các triệu chứng mãn kinh như nóng, đổ mồ hôi ban đêm và mất ngủ. Các dạng HRT bao gồm:

• Kem hoặc gel bôi ngoài da.
• Miếng dán.
• Viên uống.

Thuốc điều trị mất ngủ tiền mãn kinh

Bác sĩ có thể khuyến nghị một số loại thuốc liều thấp giúp cải thiện giấc ngủ, chẳng hạn như:

• Thuốc tránh thai hormone: Ổn định mức hormone và giảm triệu chứng mãn kinh.
• Thuốc chống trầm cảm: Điều trị các vấn đề tâm lý tiềm ẩn và cải thiện giấc ngủ. Một số loại như SSRI, duloxetine hoặc amitriptyline có thể hữu ích.
• Benzodiazepin: Có tác dụng an thần và thư giãn cơ bắp.
• Melatonin: Hormone điều chỉnh chu kỳ ngủ-thức.

Biện pháp tự nhiên cải thiện giấc ngủ

Thay đổi thói quen và môi trường ngủ có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ:

• Giữ phòng mát mẻ: Nhiệt độ từ 15,6–19,4°C là lý tưởng.
• Tắt đèn: Loại bỏ ánh sáng từ điện thoại, đồng hồ báo thức, TV hoặc đèn.
• Thư giãn trước khi ngủ: Nghe nhạc nhẹ hoặc tập yoga để giảm căng thẳng.
• Không sử dụng điện thoại: Tránh điện thoại trước khi ngủ vì ánh sáng xanh ảnh hưởng đến khả năng ngủ.
• Tránh nhìn đồng hồ: Điều này giúp giảm lo lắng khi bạn thức giấc giữa đêm.
• Ăn tối sớm: Tránh ăn trong vòng 1 giờ trước khi ngủ để giảm nguy cơ trào ngược axit hoặc khó tiêu.

Chẩn đoán mất ngủ tiền mãn kinh

Chẩn đoán mất ngủ tiền mãn kinh thường dựa trên lâm sàng và các triệu chứng mà phụ nữ gặp phải. Một số bước chính trong quá trình chẩn đoán bao gồm:

• Lịch sử bệnh: Đánh giá các triệu chứng mất ngủ, bốc hỏa, và các vấn đề khác liên quan.
• Kiểm tra lâm sàng: Kiểm tra các dấu hiệu như căng thẳng, căng cơ, và các triệu chứng khác có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Xét nghiệm nội tiết: Dù thường không có ý nghĩa vì nội tiết trong giai đoạn tiền mãn kinh thường không ổn định, nhưng vẫn có thể thực hiện để loại bỏ các nguyên nhân khác.
• Phân biệt nguyên nhân: Đảm bảo rằng mất ngủ không do các bệnh lý khác như ung thư phụ khoa hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Mất ngủ tiền mãn kinh có thể gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp bạn cải thiện giấc ngủ và duy trì sức khỏe toàn diện.