Bệnh Parkinson: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Bệnh Parkinson là một tình trạng thoái hóa não liên quan đến tuổi tác, gây ra các chuyển động chậm, run, các vấn đề về thăng bằng và nhiều vấn đề nghiêm trọng khác theo thời gian. Tình trạng này không thể chữa khỏi nhưng có nhiều phương pháp điều trị khác nhau.

Bệnh Parkinson là gì?

Hệ thần kinh là một mạng lưới các tế bào thần kinh kiểm soát nhiều bộ phận của cơ thể, bao gồm cả vận động của cơ bắp.

Bệnh Parkinson là một rối loạn thoái hóa của hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng chủ yếu đến hệ thống vận động. Bệnh thường tiến triển chậm, với các triệu chứng ban đầu như run, cứng nhắc, chậm vận động và khó khăn khi đi lại.

Bệnh được đặt tên theo người đầu tiên phát hiện ra nó, bác sĩ James Parkinson ở London, Anh vào năm 1817.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ mắc bệnh Parkinson đã tăng gấp đôi trong 25 năm qua. Ước tính toàn cầu năm 2019 cho thấy, có hơn 8,5 triệu người mắc bệnh Parkinson, bệnh cũng gây ra 329.000 ca tử vong, tăng hơn 100% so với năm 2000.

Hiện nay, bệnh Parkinson ảnh hưởng đến gần 10 triệu người trên toàn thế giới, đứng thứ hai trong số các bệnh thoái hóa não liên quan đến tuổi tác. Mặc dù hiện vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị khỏi bệnh Parkinson, song sử dụng thuốc có thể giúp cải thiện các triệu chứng, trì hoãn tiến trình tiến triển của bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh Parkinson

Bệnh Parkinson xảy ra khi một vùng cụ thể của não là hạch nền bị thoái hóa, các tế bào thần kinh trong não được gọi là neuron dần dần bị phá vỡ hoặc chết đi, dẫn đến giảm một chất hóa học gọi là dopamine.

Trong những trường hợp bình thường, não của bạn sử dụng các chất hóa học được gọi là chất dẫn truyền thần kinh để kiểm soát cách các tế bào não giao tiếp với nhau. Ở những người mắc bệnh Parkinson, não không có đủ dopamine, một trong những chất dẫn truyền thần kinh chủ chốt nhất.

Dopamine đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chuyển động của cơ thể. Đó là lý do tại sao việc thiếu dopamine gây ra các triệu chứng chuyển động chậm và run của bệnh Parkinson.

Những người mắc bệnh Parkinson cũng mất một chất truyền tin hóa học gọi là norepinephrine kiểm soát nhiều chức năng của cơ thể, chẳng hạn như huyết áp.

Nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng mất tế bào thần kinh vẫn chưa rõ ràng. Hầu hết các chuyên gia cho rằng sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường là nguyên nhân.

Triệu chứng thường gặp của bệnh Parkinson là gì?

Triệu chứng bệnh Parkinson có thể khác nhau ở mỗi người. Các triệu chứng ban đầu thường nhẹ và người bệnh thậm chí sẽ không nhận thấy chúng.

Các triệu chứng thường bắt đầu ở một bên cơ thể, sau đó ảnh hưởng đến cả hai bên và thường nặng hơn ở một bên so với bên còn lại. Một số triệu chứng bệnh Parkinson tương tự như các triệu chứng của các rối loạn khác. Các triệu chứng của bệnh Parkinson trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Chúng có thể làm giảm đáng kể sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Cụ thể, các triệu chứng cơ bản của bệnh Parkinson bao gồm:

• Run rẩy không tự chủ ở một số bộ phận cơ thể.
• Chuyển động chậm.
• Cơ bắp cứng và không linh hoạt.
• Vấn đề về thăng bằng (làm tăng nguy cơ té ngã).

Người mắc bệnh Parkinson cũng có thể gặp phải nhiều triệu chứng thể chất và tâm lý khác, bao gồm:

• Rối loạn sức khỏe tâm thần (trầm cảm và lo âu).
• Suy giảm nhận thức.
• Mất khứu giác (anosmia).
• Rối loạn giấc ngủ (mất ngủ).
• Chứng mất trí nhớ.

Phương pháp điều trị bệnh Parkinson

Y học hiện tại vẫn chưa tìm ra cách chữa khỏi bệnh Parkinson, nhưng các liệu pháp bao gồm thuốc, phẫu thuật và phục hồi chức năng có thể làm giảm các triệu chứng và trì hoãn tiến trình tiến triển của bệnh.

Cụ thể, thuốc điều trị bệnh Parkinson bao gồm một số nhóm chính sau đây:

• Thuốc chứa Levodopa/carbidopa, một loại thuốc kết hợp làm tăng lượng dopamine trong não, là loại thuốc quan trọng và phổ biến nhất cho bệnh Parkinson.
• Thuốc đồng vận Dopamin.
• Thuốc ức chế men chuyển Cate-chol-O-methyl COMT.
• Thuốc ức chế men oxy hóa monoamine.
• Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể kê đơn các loại thuốc khác như thuốc kháng cholinergic để giảm chuyển động cơ không tự chủ.

Bên cạnh đó, bệnh Parkinson cũng có thể được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật, chẳng hạn như kích thích não sâu và các liệu pháp khác có thể giúp giảm run và giảm nhu cầu dùng thuốc. Tuy nhiên chỉ áp dụng với những bệnh nhân không còn đáp ứng với thuốc điều trị.

Đồng thời, phục hồi chức năng bao gồm vật lý trị liệu có thể giúp giảm triệu chứng của bệnh Parkinson và các rối loạn thần kinh thoái hóa khác. Các liệu pháp bao gồm:

• Rèn luyện sức mạnh (Strength training).
• Luyện tập dáng đi và huấn luyện cân bằng.
• Thủy trị liệu (Hydrotherapy).

Các liệu pháp này có thể giúp cải thiện chức năng và chất lượng cuộc sống cho những người mắc bệnh Parkinson. Tuy nhiên, do biểu hiện của bệnh Parkinson khác nhau ở mỗi người, không thể có một đơn thuốc chung cho tất cả bệnh nhân. Vì vậy, việc thăm khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa là rất quan trọng để xác định phác đồ điều trị phù hợp, điều chỉnh liều lượng thuốc và phối hợp các loại thuốc một cách hiệu quả.

Nhìn chung, bệnh Parkinson là tình trạng các bộ phận của não bị rối loạn thoái hóa và tổn thương dần dần theo thời gian trong nhiều năm, ảnh hưởng chủ yếu đến các tế bào thần kinh sản xuất dopamine. Khi tình trạng bệnh tiến triển, các triệu chứng của bệnh Parkinson có thể trở nên trầm trọng hơn và người bệnh sẽ ngày càng khó thực hiện các hoạt động hàng ngày mà không có sự trợ giúp.

Nhiều người đáp ứng tốt với phương pháp điều trị và chỉ bị khuyết tật ở mức nhẹ đến trung bình, trong khi số ít người có thể không đáp ứng tốt và theo thời gian, có thể bị khuyết tật nghiêm trọng hơn.

Bệnh Parkinson không trực tiếp gây tử vong tuy nhiên tình trạng này có thể gây áp lực lớn lên cơ thể và khiến một số người dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng. Với tiến bộ trong điều trị, hầu hết những người mắc bệnh Parkinson hiện nay đều có tuổi thọ bình thường hoặc gần bình thường.